Algemen beschouwingen begroting 2011                              Algemene beschouwingen  begroting Gouda 2011 e.v. Schriftelijke b ijdrage 10 November 2010 Geachte leden van de Raad en van het College , Voor ons is het lastig geweest  om te bepalen wat  voor ons de meest zinvolle rol  is in de huidige begrotingsbehand eling . Dit komt doordat wij als nieuwe partij vanuit de opposit ie opereren, en speelt in het bijzonder bij de invulling van bezuinigingen. Immers, de coalitiepartijen hebben de kaders gesteld waarbinnen zij de stad willen besturen . W ij hebben daar op vele terreinen moeite mee. Daarom zitten wij niet in het C ollege en zijn wij ook geen gedoogpar tij. Vanuit die uitgangspositie kiezen wij er voor om de discussie te starten met de wijze waarop wij d e problematiek zouden benaderen. Wij geven dus met nadruk aller eerst  onze visie.  D aarna zullen we afsluiten met onze reactie op de voorliggende begroting . Ons belangrijkste advies is dat het besluit da arover moet worden uitgesteld om dat eerst orde op zaken moet  worden gesteld. De ernstige aanwijzing die de P rovincie Zuid - Holland eind oktober 2010 aan Gouda heeft gegeven, vormt daarvoor mede aanleiding. Dat is zeer significant en wij zouden daarvan moeten leren om echt de aanpak fundamenteel te verbeteren. We leven in een tijd waarin het vrijwel iedereen duidelijk is dat de overheidsfinanciën niet op orde zijn en dat het zo niet langer kan. Er zijn enorme schuldenposities gecreëerd waarmee toekomstige generaties zijn opgezadeld. Vanuit vele hoeken komt het idee van een overheid met  een minimale omvang op.  Gouda Positi ef is van mening dat dit ook voor Gouda een peiler van toekomstig beleid moet zijn.  Niet alleen omdat we daarmee het snelst uit de financiële crisis verwachten te komen. Maar ook omdat de tijd rijp is voor vele burgers en bedrijven om zelf meer de regie t e pakken over hun woon - en zakelijke omgeving. Vele gemeenten in Nederland zijn dan ook juist nu bezig met meer rigoureuze vormen van burger - en bedrijfsparticipatie dan voorheen.  Gouda heeft  nu al  een uitzonderlijk zwakke financiële basis, gemeten in te rmen van schuld.  Daarnaast zal er de komende jaren voor alle Nederlandse gemeenten minder geld uit het  gemeentefonds vanuit het Rijk komen. Bovendien heeft Gouda de problematiek van de bodemdaling , waarvoor de jaar lijkse Rijksbijdrage over enkele jaren zal vervallen. En tenslotte worden er met betrekking tot de grondposities grote risico’s genomen.   Deze risico’s hebben de   afgelo pen jaren vaak geleid tot  verliezen . De huidige  risico’s van de grondposities zijn dermate omvangrijk dat Gouda deze niet zelfst andig kan, noch zou moeten willen dragen. Als Gouda Positief  hebben wij daarom al e erder gesteld dat Gouda  eigenlijk  failliet is . Dit klinkt vervelend maar w e kunnen niet om de feiten heen .  Maar ook een faillissement biedt kansen: op ruines kunnen soms de mooiste nieuwe projecten worden gebouwd. Die invalshoek kiezen wij ook voor de toekomst van Gouda en voor de mensen die hier wonen, werken , winkelen en recreëren. De discussie vanuit het C ollege ten aanzien van de begroting heeft voor ons de verkeerde vo lgorde. Het lijkt, in de problematiek rondom de bezuinigingen, t e gaan om vragen in de volgorde hoeveel ,  waar ,  hoe en wat . Dus het College wil x euro bezuinigen, dat wil men doen bij  de organisaties a, b en c in de ver houding x, y en z%. Dan gaat het Colle ge/Raad met deze organisaties praten :  hoe kunnen we d at met elkaar realiseren en wat betekent dat vervolgens voor hen qua activite iten en dienstverlening . Door deze volgorde te hanteren komen we met zijn allen in de situatie dat vrijwel alle organisaties aangeven dat wat  ze doen echt heel belangrijk is.  In de toekomst kunnen z e echt niet met minder overheidsgeld toe en a ndere vormen van inkomsten zijn slechts moeizaam  te genereren .  Zo ontstaat een impasse, waarbij het grote risico is dat de pijn opnieuw bi j bedrijven en burgers wordt gelegd in de vorm van lastenverzwaring.  Vanuit onze ambitie om Gouda middels afslanking gezond te willen maken is dat verreweg de slechtste uitkomst en daar zullen wij altijd op tegen zijn. Bij het opstellen van een gemeenteli jke begroting horen ons insziens de volgende vragen.  Onze eerste vraag is Wat je als gemeente zelf wilt blijven doen en wat je aan anderen wilt overlaten:  dat oordeel is gebaseerd op je visie . De begroting van 2011 tot 2014 bespreken voordat deze “kernta kendiscussie” is gevoerd, is daarom niet goed. Daarna komt de vraag Hoe gaan we dat  bereiken. Dan volgt de vraag Waar je als gemeente actief bent, dus middels welke organisaties.  Tenslotte volgt dan in een begroting Hoeveel geld je daarvoor wilt aantrekken . De begrotingsdiscussie in Gouda gaat precies andersom.   Onze visie is gebaseerd op ons mensbeeld dat mensen in het algemeen prima  zelfstandig invulling kunnen geven aan hun leven. Allerlei initiatieven zoals het Hospice, Hart voor Haïti  bewijzen daarn aast dat mensen ook bereid zijn de zwakkeren te helpen. Als gevolg daarvan zijn mensen en bedrijven in zijn algemeenheid prima in staat om al of niet collectief, te werken aan hun leef - en zakelijke omgeving, ook in Gouda.  Dat vinden wij een vorm van mensw aardig met  elkaar omgaan en dat zien wij als heel positief. Dit principe kan echter nog veel verder worden uitgebouwd, zie bijvoorbeeld de notitie“Burgers aan het Stuur” van Twijnstra/Gudde in de Gemeente Amersfoort. De afgelopen decennia heeft de overhei d, en dus ook  de ge meente Gouda , steeds meer sociale en culturele zaken, die burgers en bedrijven voorheen zelfstandig of collectief  organiseerden, overgenomen.  Vanuit de beste bedoelingen heeft dat echter een terugtrekkende b eweging van die mensen en bed rijven zelf betekend. D aarnaast heeft het gezorgd voor een grote belasting van de financiële positie va n de overheid.  Het heeft daarnaast veel  sociale en culturele instellingen in een afhankelijke situatie gebracht die een eigen ontwikkeling in de weg sta at.  Er  zijn overigens ook instellingen te vinden die hun afhankelijkheid van de overheid zo snel mogelijk  willen afbouwen.  Ook de Goudse gesubsidieerde sociale en culturele instellingen zouden naar de mening van Gouda Positief moeten leren om op eigen be nen te staan. Mede uit de presentaties tijdens de hoorzitting is ons gebleken dat  veel instellingen daartoe niet de kennis en kunde bezit ten . Wij  vinden dat hen dat (gefaseerd) aangeleerd moet worden. De positie van afhankelijkheid,  onduidelijkheid en zwak te moet worden omgezet in een positie van onafhankelijkheid,  duidelijkheid en kracht. Dan is de competitie tussen instellingen van “wij hebben de subsidie harder nodig dan jullie” ook van de baan en komen we meer in een sfeer van “met elkaar” in plaats van “tegen elkaar”. Wij denken dat vrijwel alle sociale en culturele activiteiten in de basis zijn te organiseren z onder gemeentelijke bemoeienis, inhoudelijk noch financieel. Dit kan bereikt  worden door een meer commercië le aanpak en meer betrokkenheid van v rijwilligers en het  bedrijfsleven.  Dat geeft een grotere betrokkenheid, een grotere slaagkans en brengt de financiële huishouding op orde, zodat ook onze kinderen een perspectief in Gouda hebben. Naast bovengenoemde sociale en culturele taken heeft de gem eente ook wettelijk  voorgeschreven taken op andere terreinen. Daarbij kan voortdurend de efficiency vraag gesteld worden. Ons vallen op veel plekken binnen het gemeentelijk apparaat  maar ook bij de uitbesteedde activiteiten allerlei verbeterkansen op . Wij  noemen slechts enkele voorbeeld en . In de Raad wordt aan ons de koffie gratis rondgedeeld (een kostenpost) terwijl er ook een cateringhoek zou kunnen worden ingericht (zelf koffie halen, daarvoor betalen en ook nog een versnapering erbij kopen): kosten omla ag (zelfs inkomsten genereren) met perspectief voor de medewerkers. Die gedachte is op vrijwel al le kostenplaatsen los te laten.  Verder is er bijvoorbeeld voor routinematige handelingen zoals paspoort - en rijbewijsafgifte, uittreksel  bevolkingsregister etc etera een grote slag te maken. Dankzij moderne ICT technieken geen rijen met balies meer nodig zoals nu op het Gemeentekantoor, maar kan dit zoals bijvoorbeeld bij de NS, waar ook geen loketten meer zijn, worden opgelost.   Voor de uitbesteedde diensten z oal s Cyclus, Factor G en Sportpunt Gouda geldt dat hier vanwege de crisis nieuwe afspraken op contractbasis moeten worden gemaakt.  Subsidierelaties dienen hier te vervallen.  Contracten dienen kortlopend te zijn en SMART doelstellingen te bevatten waarop dez e diensten kunnen worden afgerekend. Voor Cyclus is ons advies samen met de andere gemeentelijk aandeelhouders na te gaan in hoeverre te dure contracten vanwege de financiële overheidscrisis kunnen worden opengebroken en opnieuw  kunnen worden aanbesteed.  Daarnaast zou onderzocht dienen te worden in hoeverre de aandelen van Cyclus voor een marktconform bedrag aan een commerciële afvalbedrijf kunnen worden verkocht.  Gouda Positief zou , met uitzondering van echte noodhulp, alle subsidie gefaseerd volledig z ouden willen afschaffen (tenzij de wet ons dat expliciet oplegt). De dienstverlening die nu wordt  gerealiseerd op basis van subsidie zouden wij via zelfredzaamheid in onafhankelijkheid willen organiseren. Dus de dienstverlening overeind houden en verbetere n, de uitgaven drastisch beperken en perspectief bieden aan betrokkenen. Bij vele instanties zou daarvoor het Schiphol  - model kunnen worden gehanteerd: de kernactiviteit is verlieslatend maar commerciële activiteiten er omheen maken het winstgevend. (dit  kan bijvoorbeeld worden toegepast bij de bibliotheek, de kinderboerderij, het museum, etc.).  Ook woningbouwcorporaties werken volgens dit model :  Sociale huisvesting kan alleen gerealiseerd worden indien de corporaties ook aan commerciële projectontwikkeli ng kunnen doen.  Concreet zouden wij willen voorstellen om  voor elke subsidieon tvanger de subsidie in een aantal jaren af te bouwen.  Daarnaast  parallel een traject  op te zetten om hen te leren op eigen benen te staan. Vanuit die visie hebben wij in juni o nze motie ingediend om een taskforce in het leven te roepen die vanuit het creëren van toekomstperspectief de gemeente, de instellingen en de ondernemers samenbrengt. Die oproep zouden wij h ier willen herhalen en de motie opnieuw indienen. Onze visie klin kt wellicht hardvochtig, maar is dat wat ons betreft zeker niet. Ter toelichting op onze visie: als analogie zou kunnen worden gedacht aan het geneesmiddelengebruik. Geen arts zal deze met een verkeerde intentie voorschrijven. Toch is het geneesmiddelengeb ruik volledig uit de hand gelopen. Een kwart van de geneesmiddelen die wordt verstrekt (1.5 van de 6 miljard Euro ) komt niet eens uit de verpakking en nog eens een kwart wordt teveel gebruikt. Het derde kwart wordt echt goed gebruikt en een kwart is discut abel. De huidige opvatting rondom pillen is dat men steeds minder wil voorschrijven: een gezonde levensstijl is echt belangrijker. Gemeentesubsidie kan naar analogie hiervan als economische pil worden gezien. Wij vinden deze voor het lenigen van nood acc eptabel. Echter, voor het economisch gezond worden moet  vooral een gezondere economische levensstijl worden nagestreefd. We moeten a fkicken van de subsidiepillen . Maar afkicken vraagt om een verantwoord programma in fasen. Dat zouden wij  van het gemeentebe stuur willen ontvangen op grond waarvan wij de zin en onzin van alle bezuinigingsposten kunnen beoordelen. Zachte heelmeesters maken stinkende wonden. Wij dringen aan op harde heelmeesters in ons college. In een toekomst waarin we willen groeien en bloeie n, moet je beginnen met drastisch snoeien. Wat ons betreft is het snoeiprogramma dat voorligt wel voldoende om de doornen en stekels te voelen die het leven onaangenaam maken, maar is het onvoldoende om de toekomst  op te baseren. Ook de aanwijzing van de p rovincie is daarvoor illustratief. Wij stellen daarom voor:  de begroting vooralsnog af te keuren en drie maanden nemen om in kerngroepen het  toekomstperspectief uit te werken; daarna herindienen van de aangepaste begroting voor de komende jare n. D us niet  het onderscheid in twee tranches bezuinigingen. Indien nodig de Provincie uitstel te vragen danwel de hulp van de Provincie in te roepen  eerst de kerntakendiscussie met elkaar te voeren om vast te stellen wat we in de toekomst als gemeente willen doen .  W at ons betreft is het uitgangspunt dat Gouda zich maximaal terugtrekt uit bedrijfsmatige activiteiten.  C oncreet zouden wij bijvoorbeeld willen voorstellen om het aandeel in Cyclus te ver kopen en we hebben vele andere ideeën.  met elkaar een visie te formu leren als antwoord op de vraag waar de huidige taken, die voortaan niet meer tot de kerntaken worden gerekend, naar toe zouden moeten gaan.  Dat zal altijd een vorm van particulier initiatief zijn , waardoor wij als uitgangspunt lastenverlichting voor burger s en bedrijven willen nemen.  Bestaande contracten en subsidierelaties dienen zoveel mogelijk te worden opengebroken en opnieuw  aanbesteed.   vervolgens te komen tot een fasering (stappenplan) met dat wat we per jaar willen realiseren  die fasering vervolgens te vertalen naar een begroting die voor de komende jaren sluitend is  een taskforce in het leven te roepen waarin gemeente, instellingen en ondernemers per activiteit komen tot een alternatieve invulling. Wij als Go uda Positief willen, hoewel we nu geen d eel uitmaken van de coalitie, onze verantwoordelijkheid nemen om in Gouda tot oplossingen te komen. Maar dat vraagt wel om  serieuze veranderingen, zowel inhoudelijk als qua aanpak. Deze bijdrage zou daarvoor input  kunnen leveren en wij roepen de andere par tijen op om, vanuit hun eigen achtergrond en opvattingen, ook mee te werken aan een constructieve, en positieve, toekomst voor Gouda. Met  elkaar moet dat lukken en de mensen in Gouda mogen dat ook van ons als volksvertegenwoordigers verwachten.